Gemeente Meppel

Meppel: het verhaal over Vosje en de Oranjebode

Het is doodstil in het Drukkershuis. Henny en Vosje houden gespannen de opgestoken hand van Pijp in de gaten. Hij heeft net het sein gegeven dat ze moeten stoppen. Dat betekent dat er gevaar dreigt. Even glijdt de blik van Vosje langs de drukpers. Het is een oud geval, maar hij werkt nog subliem. Toch wel fideel van Veenstra, denkt hij, dat we die hier in het Drukkershuis kunnen gebruiken. En helemaal geweldig dat hij ook nog oranje papier voor ons heeft geregeld. “We kunnen weer,” besluit Henny. “Pijp gaf net het sein dat de kust veilig is.” Vosje zet de pers weer aan. Een ritmisch gestamp vult de ruimte. Gestaag wordt de stapel oranje blaadjes op de tafel groter en groter.

Als alles goed gaat, kunnen we vannacht de laatste duizend drukken, denkt Vosje. Het is een heel karwei. Acht duizend exemplaren van de Oranje-bode is geen kleinigheid. En het moet allemaal in het geheim gebeuren. Overdag is dat te gevaarlijk. Daarom hebben Henny, Pijp en hij besloten om er nachtwerk van te maken. Ze zijn er van uit gegaan dat ze er twee nachten zoet mee zijn. En die klus is nu bijna geklaard. Ook ’s nachts is het niet zonder risico. Dan kan het verrekte stil zijn in Meppel. En die drukpers maakt aardig wat herrie. Als je goed luistert, kun je hem buiten horen.

“Stoppen!” sist Henny. Razendsnel zet Vosje de drukpers weer stil. Op z’n tenen loopt hij naar het raam. Hij schuift de jutezak een eindje opzij en ziet waarom Pijp zijn hand heeft opgestoken. Een groep Duitse soldaten komt een meter of vijftig verderop een gebouw uit. Juist dit maakt het levensgevaarlijk, schiet er door het hoofd van Vosje. Het Drukkershuis staat vlakbij een gebouw dat door de Duitsers is gevorderd. Daarom kunnen ze ook niet de hele nacht doorwerken. Dan zouden ze onnodig risico nemen. Een voordeel is wel dat de Duitsers misschien niet verwachten dat er vlak onder hun neus een illegale krant wordt gedrukt. Vosje loert door de spleet om te kijken wat de Duitsers doen. Er zijn officieren bij en ze staan nog steeds voor het Drukkershuis. Een van hen wijst naar de ramen. “Hebben ze ons ontdekt?” fluistert Henny. Vosje houdt zijn vinger tegen zijn lippen en volgt de bewegingen van de militairen. “Da sind keine Mädchen, Heinrich,” hoort hij een van de officieren roepen. De andere mannen lachen en trekken hun collega met zich mee.

Henny en Vosje kijken elkaar aan en halen diep adem. Ze wachten tot Pijp het sein veilig geeft en lopen terug naar de pers. “Hoeveel moeten we nog,” wil Henny weten. “Ik denk een dikke honderd. Heb jij de rest al ingepakt?” Henny knikt. “Goed, dan gaan we weer.” Opnieuw zet Vosje de drukpers in beweging. Hij is blij dat ze bijna klaar zijn. Samen met zijn vrienden Henny en Pijp had hij dit bedacht. Ze hadden alledrie het gevoel dat ze iets moesten doen. Een daad van verzet. De Duitsers waren inmiddels al vier jaar in Meppel en het was er niet beter op geworden. In het begin waren ze nog best aardig, maar dat was al lang niet meer het geval. Met de dag werden ze gemener. De mensen mochten steeds minder.

Een paar maand geleden moesten alle radio’s worden ingeleverd. Vosje had die van hem verstopt. Daar was hij heel blij mee, want via de Engelse radio had hij gehoord dat prinses Juliana in verwachting was van haar derde kindje. Ze zat samen met haar dochters Beatrix en Irene in het vrije Canada. De bevalling was aanstaande. Vosje had dit nieuws aan zijn vrienden verteld. En toen waren ze op het idee gekomen om na de geboorte stiekem een krant te maken en die door heel Nederland te verspreiden. Ze hadden samen ook een naam voor de krant bedacht. De Oranje-bode.

Het laatste blad rolt van de pers. Henny kijkt Vosje aan en steekt zijn duim op. “Dit deel is klaar,” zegt hij. Vosje knikt. Henny heeft gelijk. Hun plan bestaat uit meerdere onderdelen en aan elk deel kleeft een gevaar. Na het drukken moeten de pakketten naar de boerderijen van Lenstra en Gunnink worden gebracht. Daar gaat Henny voor zorgen. Hij is van plan om dat met zijn bakfiets te doen. Daarna moeten koeriers de pakken door heel Nederland smokkelen. Het is de bedoeling dat de Oranje-bode straks overal in Nederland te lezen is.

Vosje loopt naar Henny toe en geeft hem het laatste stapeltje oranje blaadjes. Pijp komt ook naar boven. Nu de drukpers is stilgezet, is het gevaar op ontdekking een stuk kleiner. Even staan de drie mannen zonder iets te zeggen bij elkaar. Dan slaat Vosje de armen om zijn vrienden heen en trekt hen tegen zich aan. “Tot zover is het goed gegaan, jongens.” Henny en Pijp pakken elkaar bij op de schouders. “En de rest gaat ons ook lukken, Vosje,” belooft Pijp.

De Oranje-bode van Vosje, de schuilnaam van Hendrik Veldhuis, ging de geschiedenis in als het eerste nummer van de krant Trouw. Een krant waarvan het prille begin dus in Meppel ligt. De vrienden Vosje, Pijp en Henny overleefden de oorlog niet. Ze werden door de Duitsers doodgeschoten.

Auteur: Chris Vegter

Luisterverhaal A